هنگامی که درباره دستگاه‌های تراش صحبت می‌کنید اصطلاحات و کلمات تخصصی زیادی می‌شنوید. برخی از آن‌ها کاملاً واضح هستند، مثل “تراش عمودی” یا “تراش افقی”. اما برخی دیگر کمی مبهم‌ترند.
یکی از این اصطلاحات، “تراش موتور” (Engine Lathe) است. تراش موتور چیست؟ چه تفاوتی با یک تراش “عادی” دارد؟
به نظر می‌رسد که اصطلاح “تراش موتور” مستقیماً از کتاب‌های تاریخ آمده است. در این مقاله بررسی می‌کنیم که چه چیزی یک تراش موتور را خاص کرده و نام خود را از کجا گرفته است.
نام‌گذاری از کجا می‌آید؟
امروزه اصطلاح “تراش موتور” به یک تراش رومیزی معمولی اشاره دارد یعنی تراش‌های افقی با اندازه کوچک تا متوسط که دارای ریل، اسلاید و سایر ویژگی‌های استاندارد هستند. به عبارت دیگر “تراش موتور” مترادف با “تراش رومیزی” یا به سادگی “تراش” است. این همان تراش کلیشه‌ای است که در کارگاه‌های کوچک و کارگاه‌های خانگی در سراسر کشور یافت می‌شود.
در واقع امروزه این اصطلاح کمتر استفاده می‌شود و جای خود را به کلمه استاندارد “تراش” داده است. اما همیشه اینطور نبوده است. ریشه‌های این اصطلاح بسیار جالب‌تر است.
کلمات قدیمی دستگاه‌های جدید
دستگاه‌های تراش در ابتدایی‌ترین شکل خود مدت‌هاست که وجود داشته‌اند. چرخ سفالگری اساساً یک تراش عمودی اولیه است و نمونه‌های اولیه از تراش‌های مدرن از قرن هجدهم وجود داشته‌اند.
اما با ظهور موتور بخار تراش‌ها شکل مدرن‌تری به خود گرفتند. به طور خاص آن‌ها قابلیتی “موتوری” پیدا کردند یعنی نیروی بخار که در آن چندین دستگاه در یک کارخانه به یک بویلر مرکزی متصل می‌شدند و توانستند طیف وسیع‌تری از عملکردها را انجام دهند. سیستم‌های اسلاید و ریل به تراش‌ها اجازه دادند کارهایی را انجام دهند که قبلاً غیرممکن بود. تراش‌ها از یک ابزار ساده به یک ماشین تبدیل شدند.
بخشی از دشواری در تعریف “تراش موتور” این است که کلمه “موتور” (Engine) در طول انقلاب صنعتی معنای متفاوتی داشت. همانطور که یکی از کاربران یک انجمن ماشین‌کاری گفته است:
“در حال حاضر موتور به عنوان یک تأمین‌کننده نیروی محرکه شناخته می‌شود. این اصطلاح مترادف با “موتور” به معنای امروزی است. اما در گذشته اینطور نبود، زیرا کلمه “موتور” برای توصیف انواع دستگاه‌ها استفاده می‌شد، بیشتر با همان معنای “ماشین” که امروزه ما به کار می‌بریم.
اصطلاح “تراش موتور” برای توصیف تراشی با اسلاید و تغذیه خودکار استفاده می‌شود، برخلاف یک تراش ساده که هیچ‌کدام از این ویژگی‌ها را ندارد. این دستگاه به خاطر قابلیت‌های خود به یک “موتور” یا همان “ماشین” تبدیل شد و ربطی به اینکه چه چیزی می‌ساخت یا چه چیزی به آن نیرو می‌داد، نداشت.”
تراش‌های موتور پیش‌ساز تراش‌های معمولی امروزی بودند و نام خود را به این دلیل گرفتند که به معنای قدیمی کلمه “موتور” بودند یعنی ماشین‌هایی که قادر به انجام کارهای پیچیده بودند.
تراش‌های موتور امروزی
باید اعتراف کرد که یک تراش موتور مدرن شباهت بسیار کمی به مدل‌های قدیمی خود در دوران انقلاب صنعتی دارد. تراش‌های امروزی بسیار کوچک‌تر هستند. یکی دیگر از نام‌های رایج برای تراش موتور، “تراش رومیزی” (bench lathe) است که می‌توان آن را روی یک میز کار معمولی نصب کرد. اما حتی تراش‌های کوچک تر امروزی نیز به مراتب قدرتمندتر از تراش‌های موتور اولیه هستند چرا که با موتورهای کوچک به جای بویلرهای عظیم بخار کار می‌کنند.
امروزه می‌توانید تراش‌های موتوری را پیدا کنید که مجهز به فناوری کنترل عددی کامپیوتری (CNC) هستند و به آن‌ها امکان می‌دهد کارهای برنامه‌ریزی‌شده بسیار پیچیده‌ای را بدون نظارت انسانی انجام دهند.
در واقع، تنها شباهت بین یک تراش موتور ۱۵۰ سال پیش و تراش‌های موتور امروزی نام آن‌ها و این حقیقت است که در آن زمان و اکنون تراش‌های موتور برای صنعت ماشین‌کاری مدرن حیاتی هستند.
بدون نظر